تکرار این عمل سبب رنجیدگی اطرافیان و مختل شدن ارتباط ما با آنها می گردد. همچنین کنترل نکردن خشم و فوران آن بصورت پرخاشگری سبب کاهش حافظه و عزت نفس پایین می گردد. برای مطالعه مقاله عزت نفس در کودک کلیک کنید.
تو این نوشته این مطالب را مطالعه می‌کنید
اگر وقت نداری مقاله را بخونی ویسش را گوش کن
خشم چیست
یک احساس طبیعی درونی است که همه افراد به نوعی آن را تجربه می کنند. هر وضعیتی که ما را ناکام کند باعث ایجاد احساس خشم می شود.
در خشم کودک چه کاری از والدین ساخته است
کودکان خردسال به سرعت خشمگین و عصبانی می‌شوند و البته گاه به همان سرعت هم خشم آنها فروکش می‌کند. طبق مطالعه‌ای که نتایج آن در مجله علمی معتبر نیچر، منتشر شده بچه‌ها:
مانند افراد بالغ هنوز به چهارچوب‌های ذهنی توسعه یافته از نحوه عملکرد اجزای مهم در زندگی مجهز نیستند و از این رو دید درستی نسبت به سطح انتظارات خود از اطرافیان ندارند. به همین دلیل ممکن است در بسیاری از موقعیت ها، مدیریت رفتار‌ها و تصمیمات هرچند ساده روزمره برای آنها به شدت دشوار باشد.
کودکان اغلب فاقد مهارت‌های زبانی کامل و لازم برای گفتگو در خصوص مسائلی هستند که از نظرشان اهمیت بالایی دارد.
از این دو می‌توان نتیجه گرفت که خشم در کودکان معمولا ترکیبی از دو احساس عصبانیت و ناراحتی است.
ما والدین غالباً رفتارهای خشمگینانه فرزندان خردسال خود را برنمی تابیم و عادی در نظر نمی‌گیریم. ما آن را در قالب ترس و وحشت مطلق آنها از یک رویداد مشخص تعریف می‌کنیم.
یافته‌های علمی نشان می‌دهند عصبانیت کودکان نه تنها عجیب نیست بلکه واکنشی طبیعی است. متخصصین دانشگاه بریتیش کلمبیا بر این باوراند که تغییرات خلق و خو در کودکان کم سن و سال به ویژه عصبانیت‌های سریع و شدید، جزئی از چرخه رشد طبیعی آنها است. این روانشناسان توصیه می‌کنند که والدین باید در مرحله نخست وضعیت فرزند خود را درک کرده و سعی کنند ریشه‌های بروز خشم را شناسایی کنند.
دلایل خشم کودکان چیست
خشم در کودکان ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. مهم‌ترین عواملی که در عصبانیت کودکان نقش دارند یا باعث می‌شوند که آنها نتوانند خشم خود را درست ابراز کنند، عبارت‌اند از:
- غم ازدست‌دادن یکی از عزیزان
- ناراحتی از جدایی والدین
- سابقه ضربه روحی
- قرارگرفتن در معرض قلدری
- مسائل مربوط به سلامت روان مثل افسردگی یا اضطراب پیشنهاد دارم مقاله اضطراب جدایی مطالعه کنید
- کم‌طاقتی کودک در شرایط دشوار
- حسادت برای مطالعه حسادت در کودکان اینجا کلیک کنید
سوالت را بپرس تا مشاوره کودک بهت رایگان جواب بده
کارگاه کنترل خشم برای مامانها و بزرگترها
نشانه های بروز خشم در کودک چیست
به نظر می‌رسد که بعضی از کودکان زودرنج به دنیا می‌آیند. این بچه‌ها واقعا هیچ‌وقت خوشحال نیستند. همیشه بی‌حوصله و کم‌طاقت‌اند و مدام پرخاشگری می‌کنند. این رفتارهای آنها موجب سردرگمی اعضای خانواده می‌شود، چون نمی‌دانند چطور باید با او رفتار کنند. در نتیجه فضای خانه همیشه پراسترس است.
البته کج‌خلقی کودکان نوپا خیلی هم غیرطبیعی نیست. پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی نیز مسئله حادی نیست، اما مهم است که چطور با آنها برخورد کنیم. باید مراقب نشانه‌های هشداردهنده باشیم و در صورت مشاهده آنها، از روان‌شناس کودک کمک بخواهیم. تعدادی از این نشانه‌ها را در ادامه بررسی کرده‌ایم.
۱. ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران
اگر کودکتان هرازگاهی با خواهر و برادرش دعوا یا به کسی توهین می‌کند، طبیعی است. زمانی باید به کنترل خشم کودک فکر کنید که این مسئله رابطه او با دوستانش یا اعضای خانواده را دچار مشکل کند.
۲. اختلال در زندگی خانوادگی
نباید شرایط خانه طوری باشد که دائم مجبور باشید کج‌دارومریز رفتار کنید. اگر امور روزمره‌تان به‌دلیل رفتارهای پرخاشگرانه فرزندتان مختل می‌شود، باید فکری به حال آن بکنید.
نادیده‌گرفتن چنین رفتارهایی و کنارآمدن با آنها در طولانی‌مدت باعث ایجاد مشکلات حادی‌تری خواهد شد. اگر کنترل خشم کودکانتان موجب شده از زندگی به‌اندازه کافی لذت نبرید، وقتش رسیده که از کارشناس سلامت و تربیت کودک کمک بخواهید.
۳. پرخاشگری
هنگام مواجه‌شدن با مشکلات زندگی، پرخاشگری باید آخرین راه باشد. اما کودکانی که نمی‌توانند خشم خود را مهار کنند، قبل از هر کاری پرخاشگری می‌کنند. ممکن است فرزندتان به‌جای حل مشکلات یا درخواست کمک، پرخاشگری کند. در واقع پرخاشگری را برای برآورده‌کردن نیازهایش به کار گیرد. گاهی مواقع آموزش کنترل خشم به کودکان به آنها کمک می‌کند که بفهمند رفتار پرخاشگرانه راه‌حل مناسبی برای مشکلات نیست.
۴. رفتارهای بچگانه
طبیعی است که کودکی ۲ساله هنگام عصبانیت خود را زمین بیندازد یا روی زمین پا بکوبد، اما این رفتار برای کودکی ۸ساله طبیعی نیست. اگر فرزندتان بزرگ شده است، دیگر نباید مثل گذشته زار زار گریه کند. اگر کج‌خلقی‌های کودکتان مثل زمان کودکی‌اش ادامه دارد، باید آن را جدی بگیرید. این رفتارهای بچگانه ممکن است نشانه این باشد که نمی‌تواند احساساتش را به‌خوبی کنترل کند.
۵. احساس ناکامی همیشگی
زمانی که بچه‌ها بالغ شوند، راحت‌تر با شکست کنار می‌آیند، اما همیشه هم این‌طور نیست. کودکانی هم هستند که نمی‌توانند به‌راحتی شکست را بپذیرند. این دو نمونه را در نظر بگیرید:
- کودک ۷سالهای که موقع بازی مدام سازه‌هایش را پرتاب می‌کند؛
- کودک ۹سالهای که بعد از هر اشتباهی در تکالیفش، کاغذهایش را مچاله و پرتاب می‌کند.
این کودکان نمی‌توانند به‌راحتی با شکست‌هایشان کنار بیایند. اگر از کودکتان چنین رفتارهایی سر زد، شاید زمان آن رسیده که به او کمک کنید.
- خشم و پرخاشگری با هم فرق دارند.
- شما بدون پرخاشگری هم می توانید خشم خود را ابراز کنید.
- در مورد ابراز یا عدم ابراز خشم تان تصمیم گیری کنید.
- بهتر است قصد فرد مقابل را از رفتارش متوجه شوید سپس قضاوت کنید..
آموزش مهارت های مقابله با خشم
برای آرامش کودک در هنگام عصبانیت گروهی از مهارت ها وجود دارند که بسیار برای کودک کمک کننده هستند و با عنوان “مهارت های مقابله ای” شناخته می شوند. نکته قابل توجه در مورد بچه هایی که این مهارت ها را می آموزند، این است که آنها به هر احساس یا رفتاری که برای این مورد نیاز دارند دست می یابند.
• تنفس عمیق
بچه ها اغلب دوست دارند تمرینات تنفس عمیق را انجام دهند. این دسته از مهارت های مقابله ای برای کمک به کودکان در یادگیری آرامش بسیار مناسب است. تنفس عمیق همچنین یک فعالیت عالی برای مقابله با عوامل تحریک کننده خشم و علائم خشم است.
• حواس پرتی
حواس پرتی یکی دیگر از مهارت های مقابله ای واقعا مفید است. به کودک آموزش دهید تا در مواقع عصبانیت کارهایی را انجام دهد که حواس خود را از عامل محرک خشم دور کند و آرامش را به وضعیت پرتنش برگرداند.
• ورزش
اغلب اوقات بچه هایی که با خشم دست و پنجه نرم می کنند انرژی زیادی دارند. استفاده از ورزش های بدنی برای کمک به مصرف انرژی در موقعیت های مناسب، واقعا می تواند به کاهش رفتارهای عصبانی کمک کند. این فعالیت ها شامل: انقباض و شل کردن عضلات، ورزش های پرشی و کششی هستند که تأثیرات مثبتی بر روی عصبانیت کودکان دارند.
برای دیدن دوره های ورزشی مناسب کودکت اینجا کلیک کن
مدیریت خشم در کودکان
خشم یکی از انواع هیجان های طبیعی در انسان است و هرکس درجه هایی از آن را دارد. کودکان نیز در سنین مختلف و در طبقات اجتماعی ـ اقتصادی متفاوت عصبانی می شوند، اما باید از ابتدایی ترین مراحل تربیتی شان یاد بگیرند چطور این احساس سرکش را مهار کنند.
در گذشته والدین با دیدن این رفتار ها در فرزندشان او را تنبیه می کردند، اما امروزه تکنیک های مفیدی برای کنترل خشم توصیه می شود:
- کودکان ۵-۳ ساله
وقتی فرزندتان خشمگین شد، یک ظرف حباب درست کرده به او بدهید. لازمه حباب درست کردن، تمرکز بر تنفس است. تنفس آرام و شمرده، احساسات خروشان کودک را آرام می کند.
به مدت چند هفته روزی یک دقیقه با فرزندتان حباب درست کنید؛ بعد از اینکه حباب درست کردن را یاد گرفت، از او بخواهید با کمک گرفتن از قوه تخیلش، حباب های متفاوتی درست کند. لطافت حباب ها و تلاش برای ساخت آنها روحیه کودک را آرام تر می کند. - کودکان ۸-۶ ساله
به او یاد دهید چطور بر خشمش غلبه کند و به او بفهمانید در برخوردهای اجتماعی اش باید صبور باشد و قبل از هر اقدامی، نفسی عمیق بکشد و اگر می تواند چند قدم از آنچه عصبانی اش کرده فاصله بگیرد؛ در دل جمله های آرام کننده تکرار کند مثل: «از پسش بر میام» یا «مهم نیست».
در نهایت هم رفتار های عاقلانه و مودبانه را به او آموزش دهید مثلا «این توپ منه، لطفا پسش بده» یا «چه حرف زشتی زدی، من این طوری حرف نمی زنم». به او یاد بدهید قرار نیست کسی با خشونت بیشتر برنده شود.
- کودکان ۱۲-۹ ساله
به فرزندتان بیاموزید قبل از هر کاری به خصوص واکنش های خشمگینانه، فکر کند. این بار که فرزندتان با یکی از همسالانش دعوایش شد، بگذار ید تا هرجا که می خواهد پیش برود سپس از او بپرسید: «دعوایت را کردی، عصبانیتت را نشان دادی؟ نتیجه چه شد؟ مشکلتان حل شد؟ برای حل این ناآرامی ها چه کار می خواهی بکنی؟ اگر دوباره دعوایت شد هم می خواهی همین رفتار های زشت را داشته باشی؟»
بازی هایی برای کنترل خشم در کودکان پرخاشگر
بازی با گل یا خمیر
برای سنین ۳ تا ۱۱ سال
کودکان از بازی با گل یا خمیر لذت می برند چرا که بازی با آنها از نظر حس لامسه لذت بخش است و در ضمن می توانند هر طور که بخواهند به آنها شکل دهند،تغییرش دهند و هر وقت که مایل بودند خرابش کنند. گرد کردن و شکل ساختن از آنها، روزنه ای برای برون ریزی احساسات پرخاشگری است. کار با گل و خمیر، ظاهرا بیان احساسات و مفاهیم مربوط به آن را تسهیل می کند.
- نکته: بهتر است در بازی از قالب استفاده نشود چون در نحوه ی بیان کودک اثر تسهیل کننده دارد.
بادکنک های خشم
در این بازی، ترکاندن بادکنک ها کودک را قادر می کند خشم خود را ببیند.
- پیشنهاد: علایم جسمی عصبانیت را به او بیاموزید. به فرزندتان بگویید هر وقت کسی عصبانی می شود، بلندتر حرف می زند، صورتش قرمز می شود، دست هایش را هنگام صحبت به شدت تکان می دهد، ضربان قلبش بالا می رود، اخم می کند، دهانش خشک می شود و تندتند نفس می کشد، سپس از او بخواهید اگر این علایم را در خودش دید، یاد توصیه های شما بیفتد.
برای کنترل خشم یک قانون کلی وجود دارد و آن این است که بین عاملی که ایجاد خشم کرده و عکس العملی که می خواهیم نشان دهیم، یک وقفه یا فاصله ایجاد کنیم. این وقفه کمک می کند تا آرامش نسبی پیدا کرده و بتوانیم تصمیم صحیح بگیریم.
آموزش روش هایی برای تخلیه خشم کودک
- پاهایت را محکم روی زمین بکوب و فریاد بزن (این کار را در زیرزمین یا پارکینگ خانه انجام بده تا صدایت دیگران را اذیت نکند).
- از احساسی که داری یا کاری که دوست داری انجام بدهی تا عصبانیتت رفع شود یک نقاشی بکش ،سپس نقاشی را پاره پاره کن.
- احساست را به زبان بیاور و صدایت را روی نوار کاست ضبط کن،سپس نوار را پاک کن.
- فکر کن احساسی که داری شبیه چه صدایی است؟با دهانت آن صدا را ایجاد کن.
- به بالش،کیسه ی بوکس یا کوسن های مبل مشت بزن ( حتی اجازه داری موقع این کار تصور کنی به کسی که از دستش عصبانی هستی مشت میزنی)
- چند نفس عمیق بکش.
- یک دل سیر گریه کن و عصبانی باش.
- احساست را برای یکی از عروسک هایت یا بالشت شرح بده.فکر کن آن عروسک همان کسی است که از دستش عصبانی هستی یا دوستی است که می توانی تمام حرف هایت را برایش بگویی،او هم رازت را در دلش همیشه نگه می دارد.
- موقع عصبانیت پیاده روی کن،بدو.
- از احساسی که داری با من یا پدرت یا دوستت یا حتی حیوان خانگی ات حرف بزن.
- یک دوش آب گرم بگیر تا احساسات بد و آزاردهنده را بشوید و با خود ببرد.
- چند شوت محکم به توپ فوتبالت بزن.
- وسیله ای را تمیز کن( شست وشو و ساییدن راه فوق العاده ای برای بیرون ریختن خشم هستند).
- برای کسی که از دستش عصبانی هستی نامه بنویس و سپس آن را پاره کن و دور بریز.
- توی دفتر خاطراتت درباره ی اتفاقی که افتاده است بنویس.
هدف این فهرست مادر و کودک کمک به برون ریزی خشم از جسم و روح فرزندتان است به شکلی که صدمه ای به خودش یا دیگران نزند و عصبانیتش را درک کند و با آن کنار بیاید.
پیشنهاد می کنم به کارگاه بچه حرف گوش کن یه سر بزنید.
هشدار: پیشنهادات عنوان شده روی همه ی بچه ها تاثیر یکسانی ندارند،اگر ایده ی خاصی در مورد فرزندتان کارایی نداشت یا عصبانیتش را تشدید کرد آن را رها کرده و سراغ گزینه ی دیگری بروید.
سوالات متداول درباره خشم کودک
خشم چیست؟
یک احساس طبیعی درونی که همه افراد به نوعی آن را تجربه می کنند. هر وضعیتی که ما را ناکام کند باعث ایجاد احساس خشم می شود.
نشانه های بروز خشم چیست؟
افزایش ضربان قلب
انقباض عضلات بدن
عرق کردن، بی حسی و کرختی
لرزش صدا
چگونه خشم خود را مدیریت کنیم؟
برای کنترل خشم یک قانون کلی وجود دارد و آن این است که بین عاملی که ایجاد خشم کرده و عکس العملی که می خواهیم نشان دهیم، یک وقفه یا فاصله ایجاد کنیم. این وقفه کمک می کند تا آرامش نسبی پیدا کرده و بتوانیم تصمیم صحیح بگیریم.
تیم تولید محتوای نینوپیا
این مقاله به کوشش تیم تولید محتوای نینوپیا تولید شده است. نینوپیا پلتفرم توسعه فردی کودکان
۴ دیدگاه در “خشم کودک”
پسرم وقتی یه چیزی را میخواد عصبانی میشه و شروع میکنه به زدن آدم های اطرافش این مورد هم جزو خشم کودک میشه؟ و براش چه راه حلی دارید؟
سلام ممنون از مقاله خوبتون. یک س.ال داشتم. دختر من وقتی می خواد یک کاری رو انجام بده مثلا تکلیف ریاضی اش رو بنویسه اگر نتونه مسئله اش رو حل کنه عصبانی میشه و داد می زنه. باید چی ار کنم؟
دوره آموزشی برای کنترل خشم هم دارید؟
سلام وقت بخیر بله میتونید از قسمت دوره های آموزشیسایت ببینید